Hulpverlening – psychologie, wat is psychologie? Psychologie is een nog erg jonge wetenschap. En wetenschappers houden ervan dingen precies te meten. Ziel en geest zijn afgewend en men is meer op het gedrag gericht geraakt, dit bleef effectiever. Vroeger heette het zielkunde. Wat zou men bedoeld hebben?
Er zijn vele soorten van hulpverlening. Alle vormen van hulpverlening overlappen elkaar. Vaak ligt het grootste onderscheid in de hulpverlener zelf en niet in het vakje waarin hij opereert. Toch is er een zeker onderscheid. ‘Sommigen zijn aan het begin van de opleiding verder dan een ander op het eind’; is mij eens tijdens een interview gezegd door DR. Martin Van Kalmthout, universitair docent Rogeriaanse therapie, Radboud Nijmegen.
Psychoanalyticus
Een psychoanalyticus is een medicus en werkt vooral met een bepaalde stroming; de dieptepsychologie. In de psychoanalyse worden lichamelijke klachten verklaard vanuit de psychogene oorzaken.
Het idee van verdringing staat hierbij centraal. Emotionele ervaringen, eerder opgedaan en die door het psychische apparaat uit het bewustzijn worden verdrongen naar het onbewuste, blijven wel bestaan, zo zegt FREUD, de grondlegger van de psychoanalyse. Deze “onbewust opgeslagen energie” veroorzaakt dan fysieke symptomen. (Therapeuten die bekend zijn met deze “stof”, zien dit vaak ook zo)
Psychiater
Bij een psychiater komen meestal mensen die (tijdelijk) niet meer toerekeningsvatbaar zijn. Hij of zij is er voor het “zwaardere werk” en heeft de bevoegdheid om medicijnen voor te schrijven. Hij of zij is dus ook een arts met een specialisatie, doet lichamelijke onderzoeken, vraagt laboratoriumtests aan en interpreteert deze ook.
Psycholoog
Een psycholoog is een wetenschapper met een gekozen specialisatie. Is geen arts. Er zijn vele soorten psychologen zoals: bedrijfspsychologen, kinderpsychologen, gezondheidspsychologen, neuropsychologen enz enz. en ieder met zijn of haar eigen opvattingen en werkwijzen. Een psycholoog heeft de ambitie om het volledige gedrag te verklaren (vanuit de wetenschap) en dit op verschillende niveaus. (vraag bij behandeling altijd naar de afstudeerrichting, want hij/zij kan gewoonweg van een totaal andere hoek komen en dus niet echt aansluiten bij jouw probleemvraag))
(Psycho)therapeut
Bieden een cliënt die therapie aan waarvoor zij gestudeerd hebben. Een eigen specialisatie. Zo zijn er gestallttherapeuten, hypnotherapeuten, psychotherapeuten, fysiotherapeuten……………counsellors… De psychotherapeut richt zich op positieve ontwikkelingen, veranderingen en psychisch welbevinden.
Er bestaan verschillende “scholen” en deze bepalen het werkende element zowel voor groepen als voor het individu.
– Psychodynamische therapieën,
Psychoanalyse
Kortdurende analytische therapie
Jungiaanse psychoanalyse
– Cliëntgerichte therapieën
Rogeriaanse therapie of client- centered therapie
Gestallttherapie
– Gedragstherapieën
Gedragstherapie
Cognitieve therapie
Rationeel Emotieve Therapie ofwel RET
Dialectische gedragstherapie
Counsellor
Counselling kun je vergelijken met cliëntgerichte en vriendelijke psychotherapie. Een laagdrempelige hulpverlening. Counselling is vooral helend van karakter en legt nadruk op emotionele aspecten van problemen en vragen. Een counsellor concentreert zich op subjectieve ervaringen (belevingen) van de cliënt in kwestie.
Een counsellor onderscheidt zich door zijn openheid, oprechtheid, respect, luistert, is empatisch (voelt mee) en werkt vooral non-directief. Dit is dat hij u nooit zal vertellen wat u moet doen, hoe u het moet doen of u met adviezen blijven belasten. Als u er om vraagt, dan kunt u weliswaar advies krijgen omtrent praktische zaken, maar u neemt altijd uw eigen beslissingen. Een counsellor werkt vanuit vele stromingen. Zie als psychotherapeut boven, en werkt bovendien met alle eigen aanvullende bestudeerde expertises. Door eigen onthullingen, levenservaringen, ontwikkelingen en groei, wel “bewerkt” in constante intervisie en supervisie maakt het dat zij vaak enorm “breed” kunnen werken.
Maatschappelijk werker
Deze mensen helpen vooral op sociaal-maatschappelijk gebied problemen oplossen. Ten opzichte van counselling zijn zij juist sterk directief, dat wil zeggen dat zij hun cliënten oplossingen voorschrijven en opdrachten geven.
Een maatschappelijk werker behoort zich bezig te houden met belangenbehartiging en het signaleren van situaties binnen de samenleving. Het is een vrij beroep en wordt niet officieel erkend door de overheid.
De functie van het werk is, mensen te ondersteunen bij het oplossen van en omgaan met problemen en verstoringen in hun functioneren, en dat in wisselwerking met hun sociale omgeving. Dit moet op het verbeteren gericht zijn. Samengevat in 4 kerntaken:
– psychosociale hulpverlening
– concrete en informatieve hulpverlening
– onderzoek en rapportage
– signalering, belangenbehartiging en preventie.
Mediator
Een mediator is een professioneel bemiddelaar/conflictoplosser.
Waar mensen samen leven ontstaan meningsverschillen die kunnen leiden tot conflictsituaties. Een procedure voor de rechter is vaak geen optie omdat verhoudingen dan verzuren. Gedragsregels zoals, neutraliteit, onafhankelijkheid, geheimhouding en voortvarend optreden, zijn essentieel.
Mentor
Een mentor is iemand die een persoon helpt een weg te vinden in hetgene die persoon mee bezig is in zijn dagelijks leven. Zo heeft een mentor van een schoolklas de plicht de steun te geven aan de leerlingen die dat behoeven.
Adviseur/Consultant
Een adviseur/consultant is iemand die zijn of haar kennis in dienst stelt van anderen, en daarbij over het algemeen voor veel verschillende klanten werkt. Voor het beroep adviseur bestaat geen speciale opleiding, wel dient een adviseur over een aantal adviesvaardigheden te beschikken. Deze worden in de praktijk geleerd, maar er zijn ook cursussen waarin men adviesvaardigheden kan verbeteren.
Een goede adviseur is in staat een onduidelijke gedefinieerde vraag van een klant te vertalen in een concrete onderzoeksvraag, en die vervolgens ook te beantwoorden. Meestal resulteert het werk van een adviseur in een adviesrapport. De klant is vrij om de adviezen al dan niet uit te voeren.
Adviseurs werken soms binnen een bedrijf, maar vaker in gespecialiseerde adviesbureaus. Zeker als een externe adviseur door een bedrijf of overheid wordt ingehuurd, gaat het om belangrijke onderwerpen voor deze klant. Soms wordt echter een adviseur gevraagd om nogmaals, maar wel vanuit onafhankelijk standpunt, op te schrijven wat eigenlijk al eerder bekend was. Een second opinion.
Voorbeelden van gespecialiseerde adviseurs zijn:
– Organisatie-adviseur.
– Financieel adviseur.
– Juridisch adviseur.
Er zijn ook adviseurs op technisch gebied, zo zijn er in Nederland in 2004 een paar honderd adviseurs werkzaam in de geluidshinder. Adviseurs op technisch gebied beschikken over brede technische kennis op een bepaald gebied, waarvan hun klanten gebruik kunnen maken. Het inhuren van een adviseur is over het algemeen kostbaar. Maar omdat een bedrijf door tijdelijk inhuren van een adviseur geen eigen gespecialiseerd personeel in dienst hoeft te nemen kan op de lange termijn de inzet van een adviseur goedkoper zijn.
Begeleider/werkbegeleider
Werkbegeleiding is gericht op het leren uitvoeren van de doelen van een organisatie. Deze begeleiding wordt meestal gegeven door een medewerker van de organisatie, maar er zijn ook externe begeleiders op dit gebied werkzaam.
Praktijkbegeleiding is een vorm van werkbegeleiding voor werknemers of stagiaires die nog in opleiding zijn. De doelen zijn grotendeels gelijk aan die van reguliere werkbegeleiding, met dit verschil dat er een duidelijke plaats wordt ingeruimd voor het leertraject van werknemer.
Teambegeleiding
Als team effectief samenwerken is geen vanzelfsprekendheid. Vandaar dat (externe) begeleiders op dit punt ondersteuning kunnen bieden. Dit kan zowel bij een nieuw als bij een bestaand team, waar disfunctionele patronen zijn ontstaan.
Ondersteunende begeleiding
Ondersteunende begeleiding is ondersteuning bieden in:
– het handhaven van zelfredzaamheid, het gaat dan om mensen die zelf niet in staat zijn hun dagelijks leven te overzien, die geholpen moeten worden bij het plannen van hun dagelijkse/ wekelijkse bezigheden, of om mensen die door een visuele of auditieve handicap niet in staat zijn een aantal zaken praktisch te organiseren.
– In de integratie in de samenleving, buitenlanders en/of hier gaat het om mensen die op grond van ziekte en/of gebrek niet in staat zijn deel te nemen aan sociale activiteiten en die hierdoor verder achteruit gaan in hun gezondheid of die hierdoor vereenzamen.
– aan omgeving van de zieke ( en/of gehandicapte mens). In een aantal gevallen is het zo dat de gezinsleden en mantelzorgers van een zieke hulp nodig hebben bij de omgang met deze zieke, of de gelegenheid moeten hebben om af en toe even tijd voor zichzelf te nemen,zodat zij daarna weer (beter) in staat zijn om de zieke bij te staan.
Inspirator
Iemand die anderen inspireert, dat een onbewust creatief proces op gang brengt.
Spreker
Een spreker verzorgt lezingen, voordrachten, interviews, dagvoorzitterschap, leidt discussies in het bedrijfsleven, bij de overheid en non-profitinstellingen.
Trainer
In de context van het bedrijfsleven houdt een trainer zich bezig met onderricht aan medewerkers. Het gaat dan om bedrijfsopleidingen of cursussen die “voor het bedrijf belangrijke en specifieke” onderwerpen behandelen. Denk bijvoorbeeld aan een cursus rondom de introductie van nieuwe technologie. Of aan communicatietrainingen over bijvoorbeeld agressietraining, klantgericht handelen of leidinggevend communiceren.
Facilitator
Een facilitator begeleidt groepsprocessen om de kennis die in een groep aanwezig is naar voren te brengen. Hierbij probeert de facilitator een groep sterker te maken, door hen hun unieke sterke en zwakke punten te laten waarnemen en versterken. De aard van de dienst die een facilitator levert is katalytisch. ( dat wat juist het proces bevordert)
Vergelijk de facilitator met een orkestdirigent, het beste van de individuele instrumenten in gezamenlijkheid naar boven halen, maar zelf geen instrument bespelen.
Het beste eruit halen wat maar mogelijk is. Door ieders kwaliteiten en talenten goed te bezien.
Coach
Een coach houdt zich op professionele basis bezig met het begeleiden van een persoon bij:
– het uitvoeren van complexe handelingen
– het vinden van antwoorden op vragen
– het benutten van ongebruikte mogelijkheden
– het ontwikkelen van kennis en vaardigheden
dit alles met het doel om een gecoachte in staat te stellen om tot optimale prestaties te kunnen komen.
Er zijn verschillende stijlen en vormen, vooral in het bedrijfsleven:
– executive coaching, die gericht is op de ontwikkeling van leiderschap; het strategisch denken van bijvoorbeeld top-managers staat hierbij voorop
– business coaching, gericht op de ontwikkeling van ondernemerschap, deze vorm is afgeleid van executive coaching
– personal coaching ofwel life coaching, gericht op persoonlijke zaken zoals balans tussen werk en privé
– preventieve coaching, gericht op het voorkomen van uitval van waardevolle medewerkers
– loopbaancoaching, gericht op outplacement, re-integratie, of heroriëntatie qua werk en functies
– performance coaching, gericht op de ontwikkeling van specifieke individuele competenties en vaardigheden
– team coaching gericht op teamontwikkeling.
Geestelijk verzorger
Een geestelijk verzorger helpt mensen met vragen op het gebied van levensbeschouwing, bijvoorbeeld bij sterfgevallen of problemen in het dagelijks leven. Werkt meestal vanuit eigen levensbeschouwing. (religieus, humanistisch enzovoort)
Agoog
Agogiek is de leer van het doen veranderen van mensen. Deze sociale wetenschap bestudeert hoe mensen veranderen en geeft aanwijzingen waarop deze veranderingsprocessen, het agogisch handelen, kunnen worden beïnvloed en begeleid.
De stappen hiervoor zijn: motivatie, diagnose, doelstellingen, strategiebepaling, uitvoering en evaluaties.
Pedagoog: universitair gevormde wetenschapper in het domein van de opvoedkunde.
Orthopedagoog: Houdt zich bezig met kinderen in probleemsituaties of met moeilijk opvoedbare kinderen.
Intervisor
De intervisor begeleidt opstartende intervisiegroepen. Intervisie is een vorm van deskundigheidsbevordering waarbij medewerkers een beroep doen op collega’s om mee te denken over persoon- en functiegebonden vraagstukken en knelpunten in eigen werksituaties.
Dit gebeurt door het stellen van vragen om zo met behulp van het eigen analytisch en probleemoplossend vermogen zicht te krijgen op het ingebrachte probleem en hoe hierin te handelen. Voorwaarde hier is dat deelnemers op vrijwillige basis deelnemen en niet in hiërarchische verhouding tot elkaar staan.
Supervisor
Supervisie is het onder begeleiding leren door reflectie op eigen werkervaringen. Diegene die supervisie krijgt, de supervisant, leert het eigen handelen tegen het licht houden. Daardoor verwerft hij inzicht in eigen handelen en kan dit duurzaam verbeteren. De supervisant bepaalt zelf wat en welke ervaringen en vragen actueel zijn.
Men kan allerlei zaken aandragen:
– over het werken met cliënten
– de omgang met collega’s
– de eigen manier van leidinggeven of werken.
Dit kan individueel of per groep.
Bij elke hulpverlener zou u de “klik” moeten voelen om er profijt van te kunnen hebben, dit is UW graadmeter, en die klopt!
Bron: Caroline van der Aa
0 reacties